Bandırma, Türk milli hareketinin kuruluşunu simgeleyen Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Paşa'yı o zamanki adı Konstantinopoli olan İstanbul’dan Samsun'a götürmedeki tarihi rolü ile ünlenen bir Osmanlı karma yük gemisidir.

İskoçya'nın Paisley kentinde 1878 yılında inşa edilen meşhur gemi Bandırma vapuru 192 brüt sicil ton kapasiteli 47,7 metre kargo gemisiydi. Gemi Robinson ve Dansey için Trocadero ismi ile vaftiz edilmiş ve 5 yıl boyunca bir yük gemisi olarak yelken açmıştır.

Tarihi gemi 1883'te Yunan armatör H. Psicha Preaus tarafından satın alınmış ve SS Kymi olarak yeniden adlandırılmıştır. Meşhur gemi Cap. Andreadis isimli Yunan armatör komutasında 7 yıl sonra aynı isim ile yelken açmıştır. 1891'de bir kazanın ardından düşen tarihi gemi tamir edilerek tekrar suya indirmiştir.

Bandırma Vapuru İsmini Alması

Ottoman Maritime Co. 1894'te meşhur gemiyi satın alarak SS Panderma adını verdi. Gemi bir süre yolcu-kargo gemisi olarak Marmara Denizinde kullanıldı. 28 Ekim 1910'da şirketin statüsü değiştirilerek ismi Osmanlı Taşımacılık Kurumu olmuştur. Geminin adı da Panderma için Türkçe olan Bandırma olarak değiştirilmiştir. Tarihi gemi Osmanlı İmparatorluğu'nun kıyı sularında posta gemisi olarak uzun yıllar hizmet vermiştir.

Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz denizaltısı HMS E11 ile çarpışan SS Bandırma Vapuru, aynı geminin torpido saldırısından kurtuldu. Dünya tarihini değiştiren gemiler arasında yer alan Bandırma, 1924 yılında görevden alındı. 1925'te satıldı ve Haliç'te bir tersanede dört ay içinde yıkıldı.

Bandırma Vapurunun Önemi

Doğu Anadolu'daki Osmanlı İmparatorluğu 9. Ordu Müfettişliği Müfettişliğinden kısa bir süre önce atanan Mustafa Kemal Paşa'nın 16 Mayıs 1919'da Samsun'a gitmek üzere Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan ayrılması sebebiyle meşhur gemi Türkiye Cumhuriyeti tarihinde yer almaktadır. Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı Ordusunu dağıtma sürecini denetlemek üzere padişahın emriyle Anadolu'ya gönderilmiştir.

Mustafa Kemal Paşa; 22 subay, 25 asker ve 8 idari personel eşliğinde, dalgalı Karadeniz'de seyretmek için pusulası çalışmayan eski vapurda ağır bir Mayıs havasında yelken açtı. 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'da karaya çıktı. Mustafa Kemal Paşa karaya çıktığında İstanbul'da Osmanlı hükümetinin kendisine verdiği emirlerin aksine Türk milli hareketini başlattı. Bandırma Vapuru ile başlayan bu harekât yaklaşık dört yıl sonra Kurtuluş Savaşı'nın ardından Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanıyla sonuçlandı.